Что такое переводной словарь? В поисках ответа

Аннотация

В статье обсуждается вопрос о трактовке понятий двуязычный словарь и переводной словарь в трудах русских и польских учёных. Автор сопоставляет научные концепции, обращает в частности внимание на двоякую трактовку данных понятий и терминов в специальной литературе (в широком значении двуязычный словарь и переводной словарь относятся к одному и тому же лексикографическому продукту).

Литература

АСРЯ – Активный словарь русского языка. Т. А–Б / Отв. ред. Ю.Д. Апресян. М.: Языки славянской культуры, 2014. 408 c.

Берков В.П. Вопросы двуязычной лексикографии: cловник. Ленинград: Издательство ЛГУ, 1973. 188 с.

Берков В.П. О словарях XXI века (из лексикографической футурологии) // Мир русского слова. 2000. No 3. C. 65–69. URL: https://studfiles.net/ preview/1771482/page:5/

Бобунова М.А. Русская лексикография XXI века: учеб. пособие. М.: Флинта: Наука, 2009. 200 c.

Бялэк Э. Переводной словарь – к вопросу о методологии составления и описании переводческих соответствий // Русская лексикография XXI века: проблемы и способы их решения. Материалы докладов и сообщений международной научной конференции 12–14 декабря 2016 года. М., СПб.: Нестор-История, 2016. C. 23–25.

Введенская Л.А. Русская лексикография: Учеб. пособие. М., Ростов-наДону: МарТ, 2007. 352 c.

Гочев Г.Н. Русско-болгарский параллельный корпус текстов как источник двуязычной лексикографии // II Международная конференция «Русский язык и литература в международном образовательном пространстве: современное состояние и перспективы» (к 55-летию преподавания русского языка в Испании). T. II. Eds. R.G. Tirado, L. Sokolova, I. Votyakova. Гранада: Rubiños – 1860, S.A., Madrid, 2010. C. 2016–2021. URL: http://rbcorpus.com/Г.Н.Гочев.%20Русско-болгарский%20корпус% 20текстов%20как%20источник%20двуязычной%20лексикографии.pdf

Грек-Пабис И. Двуязычные словари в изучении языка (О потребности словарей нового типа), Przegląd Rusycystyczny. 1980. Zeszyt 4 (12). C. 15–20. 

Гринев С.В. Введение в терминографию. М.: МПУ, 1995.

Девель Л.А. Двуязычная лексикография // Вестник РУДН. Вопросы образования: языки и специальность. 2011. No 3. C. 25–29.

Добровольский Д.О. Корпусы текстов и двуязычная фразеография // Вестник НГПУ. 2015. No 5 (27). C. 23–37. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/korpusy-tekstov-i-dvuyazychnaya-frazeografiya

Дубичинский В.В. Лексикография русского языка: учеб. пособие. М.: Наука: Флинта, 2009. 432 c.

Иванищева О.Н. «Хороший двуязычный словарь»: принципы современной лексикографии и наследие В.П. Беркова // Вестник ВятГГУ. 2012. No 2. C. 59–62. URL: http://cyberleninka.ru/article/n/horoshiy-dvuyazychnyyslovar-printsipy-sovremennoy-leksikografii-i-n...

Карпова О.М. Лексикографическая терминология и способы её описания // Вестник ВГУ, Серия лингвистика и межкультурная коммуникация. 2001. No 2. C. 126–134. URL: http://www.vestnik.vsu.ru/pdf/lingvo/2001/ 02/karpova.pdf

Козырев В.А., Черняк В.Д. Русская лексикография. М.: Дрофа, 2004. 288 c.

Крысин Л.П. Словари современного русского языка. Типы словарей // Славянская лексикография. Международная коллективная монография. Отв. ред. М.И. Чернышева. М.: Азбуковник, 2013. С. 542–563.

Кудашев И.С. Проектирование переводческих словарей специальной лексики. Helsinki: Helsinki University Print, 2007. URL: https://helda.helsinki. fi/bitstream/handle/10138/19272/proektir.pdf

Кульпина В.Г., Татаринов В.А. Лексикографическая категоризация коллокаций в переводе // Вестник Московского университета. Сер. 22. Теория перевода. 2012. No 2. C. 92–95.

Кульпина В.Г., Татаринов В.А. О реконцептуализации проблем перевода и переводной лексикографии в трудах польских языковедов // Вестник Московского университета. Сер. 22. Теория перевода. 2014. No 2. C. 171–192.

Латыпова Л., Сиразеева А., Шарифуллина Э. Микроструктура двуязычного словаря активного типа // Филология и культура. Philology and Culture. 2016. No 2 (44). C. 93–98. URL: http://philology-and-culture.kpfu. ru/?q=system/files/15_17.pdf

Лейчик В.М., Смирнов И.П. Области пересечения терминоведения и перевода научной и технической литературы (1973) // История отечественного терминоведения. В 3 т. Т. 3. Аспекты и отрасли терминологических исследований (1973–1993): Хрестоматия. В.А. Татаринов. М.: Московский Лицей, 2003. С. 290–295.

Нелюбин Л.Л. Толковый переводоведческий словарь. М.: Флинта: Наука, 2003. 320 c.

Новый польско-русский и русско-польский словарь. М.: Дом cлавянской книги, 2016. 928 c.

Cемина О.Ю. Верификация данных переводных словарей с помощью языковых корпусов // Известия ТулГУ. Гуманитарные науки. 2012. No 3. C. 572–576. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/verifikatsiya-dannyh-perevodnyh-slovarey-s-pomoschyu-yazykovyh-kor...

Табанакова В.Д., Сивакова Н.А. Типология словарей сегодня // Вестник ТюмГУ. 2003. No 4. C. 114–120. URL: http://cyberleninka.ru/article/n/tipologiya-slovarey-segodnya

Табанакова В.Д., Ковязина М.А. Функциональная модель переводного специального словаря // Вестник ТюмГУ. 2006. No4. C. 158–165. 

Тихонова Е.Н. Современная русская лексикография: учеб. пособие. М.: МГУП, 2009. 110 c.

Убин И.И. Автоматический переводной словарь. Принципы построения. М.: АН СССР, Всесоюз. центр переводов науч.-техн. лит. и документ., 1989.

Щерба Л.В. Опыт общей теории лексикографии // Языковая система и речевая деятельность. Ред. Л.Р. Зиндер, М.И. Матусевич. Ленинград: Наука, 1974. 428 c. URL: <http://elib.gnpbu.ru/text/scherba_yazykovaya-sistema--deyatelnost_1974/go,266;fs,1/?book&gt;

Харциарек А. Городские надписи в переводном словаре // Rossica Olomucensia L. Sborník příspěvků z mezinárodní konference XXI. Olomoucké dny rusistů. 07.09. – 09.09. 2011. Olomouc, Univerzita Palackého, 2011. C. 457–462. 

Хлебда В. О превращаемости словарей // Русский язык и литература в пространстве мировой культуры: Материалы XIII Конгресса МАПРЯЛ. Ред. кол.: Л.А. Вербицкая, К.А. Рогова, Т.И. Попова и др. В 15 т. Т. 7. Cовременная русская лексикография: теория и практика. СПб.: МАПРЯЛ, 2015. С. 201–206.

Энциклопедия русского языка. URL: http://russkiyyazik.ru/224/Enciklopedija russkogo jazyka [Encyclopedia of the Russian Language].

Академик, 2000–2017 [Akademik]. URL: http://perevodovedcheskiy.academic.ru/1132/переводной_словарь

Atkins, B.T.S. Bilingual Dictionaries: Past, Present and Future // Proceedings of the 7th EURALEX International Congress. Eds. M. Gellerstam, J. Järborg [at el.]. Göteborg, Sweden: Novum Grafiska AB, 1996, pp. 515–546. URL: http://euralex.org/publications/bilingual-dictionaries-past-present-and-future/

Berkov, V. Passive vs. Active Dictionary. A Revision // Proceedings of the 7th EURALEX International Congress. Eds. M. Gellerstam, J. Järborg [at el.]. Göteborg, Sweden: Novum Grafiska AB, 1996, pp. 547–550. URL: http:// euralex.org/publications/passive-vs-active-dictionary-a-revision/

Białek, E. Kolokacja w przekładzie. Słownik rosyjsko-polski. Коллокация в переводе. Русско-польский словарь. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2011. 420 p.

Białek, E. A Collocation in Translation. Russian-Polish Dictionary. Kollokacija v perevode. Russko-pol’skij slovar’. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2011. 420 p.

Bralewski, D. Od przekładu do słownika. Korpus równoległy w redakcji słowników tłumaczeniowych. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM, 2012. 642 p.

Bralewski, D. From Translation to the Dictionary. A Parallel Corpus in Building Translation Dictionaries. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM, 2012. 642 p. (in Polish).

Burkhanov, I. Lexicography. A Dictionary of Basic Terminology. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2010. 285 p.

Chlebda, W. Czym jest – a czym mógłby być słownik przekładowy? Studia ze współczesnej leksykografii polsko-rosyjskiej. Red. J. Wawrzyńczyk. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1990, pp. 47–64.

Chlebda, W. What a Translation Dictionary Is – And What It Could Be? Studia ze współczesnej leksykografii polsko-rosyjskiej. Red. J. Wawrzyńczyk. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1990, pp. 47–64 (in Polish).

Chlebda, W. Ekwiwalencja i ekwiwalenty. Między słownikiem a tekstami // Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Red. W. Chlebda. Opole: Uniwersytet Opolski, 2011, pp. 21–43.

Chlebda, W. Equivalence and Equivalents. Between a Dictionary and Texts, Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Red. W. Chlebda. Opole: Uniwersytet Opolski, 2011, pp. 21–43 (in Polish).

Czerni, S. Słowniki specjalistyczne. Skrypt centralny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1977. 55 p.

Czerni, S. Specialised Dictionaries. Principal Course Materials. Warsaw: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1977. 55 p. (in Polish).

Hartmann, R.R.K, James G. Dictionary of Lexicography. London, New York: Routledge, 2001. 176 p.

Kubicka, E., Walkiewicz, A. Co tłumaczy słownik przekładowy? Uwagi na marginesie pracy Dariusza Bralewskiego, Od przekładu do słownika. Korpus równoległy w redakcji słowników tłumaczeniowych, Łask („Rozumienie – Interpretacja – Przekład”), v. 9, 643 strony (recenzja książki). Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu. 2015. 10, pp. 315–325.

Kubicka, E., Walkiewicz, A. What Does a Translation Dictionary Translate? Remarks on Dariusz Bralewski’s Work, From Translation to the Dictionary. A Parallel Corpus in Building Translation Dictionaries, Łask (“Understanding – Interpretation – Translation”), vol. 9, 643 p. (the book review), Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu. 2015. 10, pp. 315–325 (in Polish).

Lewicki, R. Христианство. Русско-польский словарь. Chrześcijaństwo. Słownik rosyjsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Pax, 2002. 368 p.

Lewicki, R. Hristianstvo. Russko-pol’skij slovar’. Christianity. Russian-Polish Dictionary. Warsaw: Wydawnictwo Pax, 2002. 368 p. (in Polish).

Lewicki, R. Polsko-rosyjski słownik nazw własnych. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2008. 222 p.

Lewicki, R. Polish-Russian Dictionary of Proper Names. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2008. 222 p. (in Polish).

Lewicki, R. Translaty w słowniku przekładowym – poszukiwanie i ustalanie // Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Red. W. Chlebda. Opole: Uniwersytet Opolski, 2011, pp. 159–165.

Lewicki, R. Translats In a Translation Dictionary – Searching and Determining Them, Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Red. W. Chlebda. Opole: Uniwersytet Opolski, 2011, pp. 159–165 (in Polish).

Lukszyn, J., Zmarzer, W. Teoretyczne podstawy terminologii. Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych, UW, 2001. 188 p.

Lukszyn, J., Zmarzer, W. Theoretical Principles of Terminology. Warsaw: Katedra Języków Specjalistycznych, UW, 2001. 188 p. (in Polish).

Mędelska, J., Wawrzyńczyk, J. Między oryginałem a przekładem. Rzecz o słownikach dwujęzycznych. Kielce: Wydawnictwo Szumacher, 1992.

Mędelska, J., Wawrzyńczyk, J. Between the Original and its Translation. Bilingual Dictionaries. Kielce: Wydawnictwo Szumacher, 1992 (in Polish).

Piotrowski, T. Problems in Bilingual Lexicography. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1994. 183 p.

Sax, D.J. „Jedno okienko” – o idealnym słowniku dwujęzycznym dla tłumaczy // Problemy leksykografii. Historia – metodologia – praktyka. Red. W. Gruszczyński, L. Polkowska. Kraków–Warszawa: Wydawnictwo Lexis, 2011, pp. 123–139.

Sax, D.J. “A single entry” – a Perfect Bilingual Dictionary for Translators, Problemy leksykografii. Historia – metodologia – praktyka. Red. W. Gruszczyński, L. Polkowska. Kraków–Warszawa: Wydawnictwo Lexis, 2011, pp. 123–139 (in Polish).

Snell-Hornby, M. The Bilingual Dictionary – Help or Hindrance?. Proceedings of the 1th EURALEX International Congress. Eds. St. Allén, P. Corbin, R.R.K. Hartmann [at el.]. Exeter, United Kingdom: Max Niemeyer Verlag Tübingen, 1983, pp. 274–281. URL: https://euralex.org/publications/thebilingual-dictionary-help-or-hindrance/

Sosnowski, R., Rotocka, J., Klimkiewicz, A. Słownik informatyczny włosko-polski, polsko-włoski. Dizionario informatico italiano-polacco, polacco-italiano. Kraków: Femis Sp. z o.o., 2007. 235 p.

Sosnowski, R., Rotocka, J., Klimkiewicz, A. Italian-Polish, Polish-Italian IT Dictionary. Dizionario informatico italiano-polacco, polacco-italiano. Kraków: Femis Sp. z o.o., 2007. 235 p. (in Polish).

Wawrzyńczyk, J. Ze studiów krytycznych nad polsko-rosyjskimi słownikami przekładowymi // Przegląd Rusycystyczny. 1981. Zeszyt 3 (15), pp. 49–55.

Wawrzyńczyk, J. Critical Studies on Polish-Russian Dictionaries, Przegląd Rusycystyczny. 1981. Zeszyt 3 (15), pp. 49–55 (in Polish).

Wawrzyńczyk, J. Przekłady w leksykografii polsko-rosyjskiej a słownikarstwo jednojęzyczne // Polonica. 1984. X, pp. 225–233.

Wawrzyńczyk, J. Translation in Polish-Russian Lexicography versus Monolingual Dictionaries, Polonica. 1984. X, pp. 225–233 (in Polish).

Wawrzyńczyk, J. O języku polskim i rosyjskim. Studia i szkice. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM, 2006. 292 p.

Wawrzyńczyk, J. On Polish and Russian Languages. Studies and Outlines. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM, 2006. 292 p. (in Polish).

Wojan, K. Język rosyjski w polskiej leksykografii przekładowej. Bibliografia słowników za lata 1795–2005. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2006. 162 p.

Wojan, K. Russian Language in Polish Translational Lexicography. Bibliography of Dictionaries for the Years 1795–2005. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2006. 162 p. (in Polish).

Zaron, Z. (opr. i red.). Bibliografia prac Andrzeja Bogusławskiego. Warszawa: Bel Studio, 2011. 88 p.

Zaron, Z. (ed.). Bibliography of Works by Andrzej Bogusławski. Warsaw: Bel Studio, 2011. 88 p. (in Polish).

Zgusta L. (in cooperation with V. Černy i.a). Manual of Lexicography (Janua Linguarum. Series Maior 39). Prague: Academia, The Hague–Paris: Mouton, 1971. 360 p.

PRSPP – Polsko-rosyjski słownik par przekładowych. Tom zbiorczy Podręcznego idiomatykonu polsko-rosyjskiego (z. 1–5). Red. W. Chlebda. Opole: Uniwersytet Opolski, 2014. 754 p.

PRSPP – Polish-Russian Dictionary of Translational Pairs. The Consolidated Volume of Podręczny idiomatykon polsko-rosyjski (1–5). Ed. W. Chlebda. Opole: Uniwersytet Opolski, 2014. 754 p. (in Polish).